Dạy thụ động, HS làm sao sáng tạo?

Dạy thụ động, HS làm sao sáng tạo?














Trong gia đình, người lớn áp đặt trẻ con. Ngoài xã hội, cấp
trên bao giờ cũng áp đặt cấp dưới, không thích cấp dưới cãi mình. Cái đó
đã tạo thành một sức ì của cả xã hội và trong nhà trường của chúng ta" -
GS.TS Nguyễn Minh Thuyết, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa giáo dục, Thanh
niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội trao đổi.

Cả xã hội chạy đua

Ông suy nghĩ thế nào về nền giáo dục Việt Nam hiện nay?

Hiện nay, đang có tình trạng ganh đua của phụ huynh rất ghê gớm buộc các
cháu phải học quá nhiều. Học chính khóa, bán trú không đủ còn học thêm
rất tràn lan. Ở đây, có tác động xấu của cơ chế thì trường vào trong
trường học. Các thầy các cô kêu lương thấp, muốn có thu nhập cao hơn.
Nhưng lương các thầy cô bậc tiểu học là 2 - 3 triệu đồng, chưa kể thu
nhập khác ở trường, thì mức lương đó cũng không phải là thấp so với mức
chung của xã hội. Bây giờ dường như trong cuộc sống mới ai cũng chạy đua
với nhau.

Nhưng tôi nghĩ nếu chỉ là chạy đua hay đua tranh nhau thì ít nhiều nó
cũng có ý nghĩa tích cực. Nhưng đằng này lại là nạn "chạy điểm", "chạy
chỗ", "chạy trường"!.

Chuyện này do nhiều nguyên nhân nhưng không phải chỉ do ngành giáo dục.
Bởi khi đời sống khá hơn, bố mẹ có điều kiện quan tâm đến con nhiều hơn.
Vậy ông có thấy nền giáo dục đang có quá nhiều bức xúc: Đầu năm học
là nạn chạy trường, chạy lớp, đóng góp quá nhiều; Cuối năm là chuyện thi
cử...?

Thực ra ngành giáo dục cũng không đến mức tệ như thế đâu. Nhưng phải nói
những năm qua ngành này như là một chỗ để xả, để xì hơi của những những
bức xúc. Bây giờ có tâm lý học xong cứ có tiền là được bố trí công tác,
người học giỏi lại rất khó xin việc. Tâm lý đó làm hỏng cả một nền giáo
dục và đó cũng là cái khổ của ngành giáo dục.

Tôi được biết, có địa phương, để được về dạy tại một trường cấp huyện
thôi anh phải bỏ ra tám chục triệu. Hay ở một thành phố miền Trung chẳng
phải ghê gớm gì cũng phải mất một trăm, trăm rưỡi mới vào được. Chuyện
này đều là thực tế và nguy hiểm hơn, nó tạo ra tiêu cực. Bởi những thầy
cô giáo bỏ ra mấy chục triệu hay cả trăm triệu đồng để về dạy ở thành
phố anh sẽ phải tìm cách "bóp", "nặn" học sinh, phụ huynh để bù lại
khoản đã "đầu tư".

Chậm đổi mới

Việc tạo kỹ năng cho các em chưa tốt có một phần lỗi rất lớn ở phía
các thầy cô. Vừa qua, có cô giáo tiếng Anh còn mắng chửi học sinh khi
học sinh này góp ý về cách phát âm của cô?

Đúng thế, ngay trong chương trình đại học, nhiều thầy nói tiếng Anh sai
bét. Nhưng nguyên nhân của tất cả những vấn đề đó ở đâu? Tôi cho rằng,
có nguyên nhân đó là do đổi mới chậm. Chính thầy cô vẫn phải tuyệt đối
trung thành với giáo trình, phải theo đúng chương trình sách giáo khoa.
Thầy vẫn đóng vai giảng bài cho học sinh, không thoát được ra khỏi giáo
án, thì sao học sinh có thể sáng tạo.

Theo dõi tất các cấp học, tôi thấy càng lên cấp cao đổi mới càng mờ
nhạt. Giáo viên dạy văn ở phổ thông hiện nay dạy chẳng khác gì mấy chục
năm trước. May ra thì có thêm vài cái máy chiếu, có thêm hình ảnh thôi,
nhưng cái đó không phải là bản chất của đổi mới.

Nhưng rõ ràng tôi thấy ngành giáo dục của ta kêu gào "thảm thiết"
nhiều năm nay rằng: phải đổi mới phương pháp dạy học, lấy học sinh làm
trung tâm?

Sức ì quá lớn của một đội ngũ quá lớn. Tôi vẫn nói, dạy theo kiểu thầy
chủ động trò thụ động thì dễ hơn. Còn nếu trò chủ động, thầy thụ động
thì khó hơn. Ở đại học có thầy cô nào dám để cho trò chủ động đâu. Nếu
để trò chủ động, trên mạng có chuyện gì đó trò đọc được đưa ra hỏi mà
thầy không biết là thầy chịu "chết".

Bản thân Bộ Giáo dục & Đào tạo khi đặt ra yêu cầu đổi mới thì nhiều
khi cũng lúng túng, chưa biết đổi mới là đổi mới ở khâu nào, đổi mới thế
nào. Mở sách giáo viên ra sẽ thấy là chúng ta chưa hướng dẫn được gì
nhiều để đổi mới, mà chỉ mới là hướng dẫn nội dung, cách đặt câu hỏi để
học sinh trả lời theo hướng này hay hướng kia. Hỏi đáp chưa phải là đổi
mới, hỏi đáp thì từ thời tôi đi học đã có rồi. Hơn nữa hỏi đáp và hướng
dẫn học sinh phải trả lời theo hướng này, hướng kia chính là một thứ áp
đặt.

Chính các cơ quan chịu trách nhiệm hướng dẫn các thầy cô đổi mới cũng
đang băn khoăn, chưa biết đổi mới thế nào. Mới chỉ là hô hào đổi mới
chung chung chứ chưa đưa ra được những cái cụ thể.
Dư luận cho rằng, bây giờ những người làm giáo dục không còn tâm
huyết như trước. Sách giáo khoa thì năm nào cũng phải thay đổi, nhưng
vẫn có nhiều sai sót, rồi có những người chuyên làm dự án về giáo dục?

Thực ra thì nói như vậy cũng chưa đúng. Bởi khi có biến đổi về mặt xã
hội thì phải chỉnh lý sách giáo khoa, như chỗ này ngày xưa là Hà Tây giờ
là Hà Nội thì phải thay đổi chứ. Hay những sai sót phụ huynh, dư luận
phát hiện thì phải điều chỉnh. Tôi nghĩ sách giáo khoa thì không đến mức
là làm tiền học sinh đâu vì giá rẻ lắm.

Còn câu chuyện về dự án giáo dục thì có đấy. Đó là đưa vào học đường
các dự án về phòng chống HIV, về giao thông, kỹ năng sống... Những dự án
này làm chương trình nặng lên. Nhưng muốn gì cũng phải có thời gian cho
học sinh thở chứ. Bây giờ xã hội có quá nhiều đơn đặt hàng với ngành
giáo dục. Tôi cũng có lần nói: sao các vị nhồi nhét học sinh nhiều thế,
thì họ nói đấy là dự án. Mà dự án thì có tài trợ.

Xã hội hóa giáo dục thời gian qua đã đem lại một số kết quả đáng khích lệ, bản thân ông nhìn nhận vấn đề này như thế nào?

Ở nước ta có một nghịch lý, cái đáng xã hội hóa nhanh nhất là kinh tế -
tức là sản xuất thì lại rất chậm. Chúng ta đã vào WTO rồi nhưng vẫn ôm
ấp, nâng đỡ các tập đoàn sử dụng vốn Nhà nước, bất chấp cả lỗ lãi và
nguyên tắc cạnh tranh. Những lĩnh vực Nhà nước phải chịu trách nhiệm bao
cấp là chính như giáo dục, văn hóa, y tế... thì mình lại chưa được quan
tâm đúng mức. Giáo dục mà làm theo kiểu buông cho thị trường sẽ sinh ra
những trường kém chất lượng.

Tất nhiên, chúng ta không ngăn cản người dân bỏ tiền mở mang giáo dục,
nhưng không nên buông hẳn ra. Phải đầu tư trường công thật tốt. Ngay Hà
Nội có 6 phường ở khu vực phố cổ không có trường tiểu học, có trường mấy
chục năm phải học nhờ trong đình làng... Bởi hình như tất cả những địa
điểm đẹp nhất của thành phố là nhà hàng khách sạn, những chỗ thu được
nhiều tiền...

Vâng. Đúng là như vậy nhưng như ông đã nói ở trên thì để thay đổi được điều đó còn rất khó. Xin cảm ơn ông đã trò chuyện.
(sưu tầm)

đúng thía!
riêng về mặt giáo dục, khi nhìn vào những học sinh có mặt hạn chế, chúng ta không nên nói "học sinh này học kém quá, lười quá, thụ động quá.." mà chúng ta nên nói " tội cho các em này vì chưa có được những người truyền cảm hứng, truyền động lực học tập giúp các em!".

Phần lớn chúng ta đều đổ lỗi cho chính bản thân các học sinh yếu kém đó, và vì sao lỗi không phải là ở các thầy cô giảng dạy khi không truyền được cảm hứng cho học sinh?

Nhiều người sẽ có suy nghĩ ích kỉ là "học là cho bản thân chứ cho người khác đâu mà đòi hỏi!?" ! Đúng, xét ở 1 phạm vi cực kỳ hẹp thì điều trên là đúng. Nhưng chúng ta hãy nghĩ cho 1 tương lai phát triển hơn của nền giáo dục và tương lai của toàn đất nước! Trong khi các học sinh chưa nhận ra được tầm quan trọng của mình đối với dân tộc thì những người nhận ra rồi phải có trách nhiệm chứ! Những con người đó không nên từ bỏ cơ hội, tiềm năng của nguồn nhân lực trẻ này để phát triển đất nước .

Xã hội càng phát triển thì nền giáo dục cũng phải phát triển theo. KHông phải cứ bài vở khó lên, nhiều lên, học thêm suốt ngày thì gọi là "nền giáo dục phát triển". Phát triển ở đây là khả năng truyền đạt, tạo hứng thú cho học sinh phải nâng lên. Đã không nên còn thời kỳ thầy cô đọc, học sinh chép (hay khá hơn tí là thầy cô giảng bài xong, rồi đọc, và hs chép ).. mà nên bước qua thời kỳ của việc thực hành nhiều hơn việc đọc chép. "Thực hành tốn nhiều chi phí lắm, thôi cứ để kiểu giảng dạy cũ đi, mà thay đổi thì đổi từ từ thôi, từ các trường điểm quốc gia rồi vài... chục năm sau mới đến vùng sâu xa xa, cho nó đỡ tốn kém! ", chắc sẽ có vị nào đó biện hộ như vậy! Muốn thay đổi lớn thì phải trả giá đắt chứ, nếu ngay từ bây h mà còn chưa nhận ra được tầm quan trọng của giáo dục thì không chỉ Trung Quốc gây hấn với ta đâu, kể cả ĐôngTiMo ròi cũng đến lượt đấy!